Altın Bankacılığı

Genel Bakış

Yaşadığı yüksek enflasyon dönemlerinden kalan alışkanlıkla, kadınlarımızın  geleceklerini garantiye almak arzusu gibi nedenlerle, Türk halkı, altın saklamayı alışkanlık haline getirmiştir.Yastık altında saklanan altının, 3-5 bin ton civarındaki olduğu tahmin edilmektedir. TCMB nın son araştırmasında 1984-2012 Ağustos ayları arasındaki stok altının 2189 ton olduğu hesaplanmıştır.  5 bin ton altının yaklaşık 270 milyar $ tutacağını söyleyebiliriz.



 TCMB, yüksek cari açığı azaltmak ve ekonomiye katkısı olmayan, evdeki altınları ekonomiye kazandırmak ve kendi rezervlerini yükseltmek için bir dizi kararlar almaya başlanmıştır.

İlk olarak MB 28.11.2011 de Bankaların Kıymetli Maden Depo Hesaplarıyla, Yabancı Para (YP) yükümlülüklerin zorunlu karşılıklarının % 10 kadar altın tutulabileceği kararını aldı. Hemen arkasından 11.11.2011 de, Türk Lirası(TL)  zorunlu karşılıkların % 10 kadar altın tutulabileceği kararı geldi. Ancak yıl sonuna doğru, 27.12.2012  Türk Lirası  için oran %20 yükseltilirken, YP için oran sıfırlandı.

YP zorunlu karşılığının altın tutulması sıfırlanıp, TL hesaplardaki oranın yükseltilmesi sonrasında Bankacılık sektörü altın mevduat(hurda dahil)  hesaplarına daha fazla önem vermeye başladı. 19.7.2012 de TL  zorunlu karşılıkların döviz olarak tutulabilecek kısmı %5 arttırılarak, %55 e yükseltildi. Daha sonra bu oran % 60 yükseltildi. Bu arada TL zorunlu karşılıkların oranı da maksimum % 30 a yükseltildi.

12.10.2012 verilerine göre, TCMB nın, 114.6 milyar $ lık rezervlerin içinde 18 milyar $ kısmı altından oluşmaktadır. 1996-2011 döneminde % 6 civarında olan altının toplam rezervlere oranı  alınan bu tedbirlerden sonra  % 16 yükselmiştir.

Merkez Bankasının, TL  zorunlu karşılıkların maksimum % 60'a kadar döviz bulundurabileceği gibi, en fazla % 30 kadar altın da bulundurabilir kararları sonucunda,  rezervleri güçlenirken cari açığın azalmasına da katkı yapmıştır.


Altın Bankacılığı


Bankalarımız, MB aldığı kararlardan sonra  altın mevduat hesabı açmaya başladılar. İkinci çeyrekten başlayarak altın rafinerisi desteğiyle, hurda altın(külçe, bilezik, kolye) alarak da hesap açmaya başladılar.Böylece yaygın şube ağlarıyla topladıkları altın miktarı kısa sürede arttı.

Bankalarımız, topladıkları altınları,TL zorunlu karşılığı olarak TCMB yatırmayı tercih ettiler. Bir önceki yılda tahminen toplam mevduatın % 0.5 i kadar olan altın mevduatı, alınan kararların da etkisiyle  % 2.3 seviyesine yükseldi. Ağustos 2012 itibariyle altın hesaplarının tutarı 16.5 milyar TL ulaşmıştır. Bu da yaklaşık 175 ton altın karşılığıdır.

MB zorunlu karşılıkların bir kısmını altın olarak kabul etmesi, sektörün elindeki TL kaynağının devredilmeden sistemde kalmasıyla, ekonomiye daha fazla kaynak aktarılabilmiştir.


Sonuç olarak, TCMB nın aldığı kararlarla, ekonomiye katkısı olmayan atıl durumdaki altınlar (hurda) Bankalarda  mevduata dönüşmeye başlamıştır. Altınların, zorunlu karşılık olarak MB yatırılması sonucunda, uluslararası rezervlerin daha yüksek ve sağlıklı görünüme katkı yapmışlardır. Diğer taraftan, cari açığın azalmasına katkı yaparken, bireylerin küçük de olsa altın cinsinden faiz kazanmasına neden olmuştur.
Şu anki seviyesinin bir kaç katı daha büyüyebileceğini düşündüğümüz altın hesaplarının önümüzdeki yıllar da TCMB politikalarına bağlı olarak artabileceğini öngörebiliriz.


2012/8 Aylık net altın ithalat ve ihracatı

TUİK verilerine göre 2012 yılı 8 aylık net altın ihracatı (ihracat-ithalat)  bir önceki yılla karşılaştırmalı olarak aşağıdaki tablolarda gösterilmiştir.1.6 milyar $ lık ihracatın, 1.4 milyar $ parasal olmayan kısmıdır. Uluslararası kabul edilen altın 2012 yılında ihracatımıza destek olmuştur.

 Sırasıyla en çok altın ithalatı yaptığımız ülkeler, BAE,İsviçre,Güney Afrika,Avustralya,Almanya iken en çok ihracat yaptığımız 5 ülke, İran,BAE,İsviçre,İngiltere,Irak olmuştur.



pc: Bu yazının hazırlanmasında katkılarından, TSKB deki çalışma arkadaşım Cüneyt Demirkaya'ya teşekkür ederim.