Börklüce Mustafa ve Karaburun

Ben aileden İzmir Karaburun'luyum. Bu nedenle Börklüce isyanı ilgimi çekti. 1415'de Osmanlıya isyan eden Börklüce Mustafa müritleriyle Karaburun'a gelmiş ve 3 yıl kadar buralarda saklanmıştır. Olayların geçtiği yerleri ve bugünkü isimleriyle belirlemeye çalışacağım.

İzmir'in 30 ilçesinin en küçüğü olan Karaburun, İzmir Körfezinin girişinde Foça'nın karşısında yer alır. Tarım yapacak arazisi sınırlı olan Karaburun son yıllarda Nergis çiçeği ve turizm ile öne çıkmaktadır.

 Karaburun Bodrum koyundan Akdağ(Bakacak)

 Gazep'ten Saipaltı (Kavurlukoz)'dan Akdağ

15.yy Genel Görünüm

1402 yılında Ankara Savaşında Timur, Yıldırım Beyazıt'ı yenmiş ve esir almıştı. Timur'un bu zaferinden sonra Osmanlı Devletinde (Fetret Devri 1402-1413) şehzadeler arasında Taht kavgası başladı. Timur bölgeyi eskisi gibi parçalı hale getirmek için Aydınoğlu Beyliğine (Güneybatı Anadolu'da Aydın ve çevresi) eski topraklarını verirken halktan ağır vergiler almaya başlandı.  Halk ekonomik olarak büyük sıkıntıya girmişti. Rumların yoğun olduğu (Bergama Krallığı zamanında kurulmuş) Alaşehir'de insanlardan canları pahasına vergi toplanıyordu.

İsyan ve Karaburun'a göç

Türkmen ve Alevi Börlüce Mustafa yar dışında "benim olan senindir" diyerek her şeyi bölüşme fikri  etrafında (sosyalizm benzeri) insanları topluyordu. Şeyh Bedrettin'in fikirlerini savunan Börklüce Aydın dolaylarında isyan ederek 8 -10 bin müridi ile Karaburun'a göçtü. Her din ve ırktan olmak üzere Türkmen köylüleri, Rum denizciler ve Yahudi tüccarları mürit olarak Böre'nin arkasından gidiyorlardı. Aralarında başlarına çiçek ve yeşil bir yaprak iliştirilmiş börk takanlar vardı.

Balıklıova sırtlarından başlayıp yarımadanın kuzeyine devam eden Mimas (Bozdağ) (Karaburunun MÖ ismi Rüzgarlı Mimas) dağına yerleşen Böre'nin yanında Manisa'lı Yahudi asıllı Torlak Kemal'de(Samuel) vardı.  Mimas dağının batısı Ege denizine bakarken sarp kayalık doğusu İzmir körfezine bakıyordu. Karaburun dağlık doğasıyla saklanmak ve yaşamak için uygundu. Yarımadanın İzmir Körfeziyle Ege Denizinin en yakın olduğu geçitte ve tırmanması güç Mimas dağında kalınabilirdi.(Balıklıova Gerence arası) Sakız adası çok yakındı. Böre adadaki papazlarla ve Cenevizlilerle iyi ilişkiler kurmuştu. Tepenin altındaki ovadan yiyecek ihtiyaçlarını karşılayabilirdi.

Gerence Körfezi(Ege Denizi) Bozdağ

Yıldırım Beyazıt'ın oğlu Osmanlı hükümdarı Çelebi Mehmet, Börklüce isyanını bitirmesi için önce Saruhan Beyi Bulgar dönmesi Şişman'ı  (Eski Bulgar Kralı) gönderdi. Balıklıova geçitlerini geçemedi hayatını kaybetti. Oğlu İskender Bey (Şişmanağa) Böre'nin oğlu İsa'yı kaçırıp körfezdeki Güvercin adasına hapsetti.

Çelebi Mehmet yeni Saruhan Beyi olan  Ali Beyi daha fazla askerle ikinci kez daha kalabalık askerle Karaburun'a Börklüce'nin üstüne yolladı. Ama o da yenilerek canını zor kurtardı. 

İki kez yenilen Osmanlı, Çelebi Mehmet'in talimatıyla oğlu Murat ve veziriazam Beyazıt Paşayı Rumeli ordusuyla takviye ederek büyük bir güç halinde Börklüce'nin üzerine gönderdi. Askerler Yarımadaya girer girmez herkesi kılıçtan geçirerek ilerlemeyi sürdürdü. Balıklıova Bülmüş geçidini geçip Mimas dağından isyancıları indirdiler. (Muhtemelen Balıklıova tarafından gelip Gerence'ye doğru geçitten geçip Mimas'tan Böre'yi İris Göletine doğru sürdü)  Ege Denizi tarafında Karareis'in sırtlarında Azap deresi ve tepesinde Börklüce'yle şiddetli savaşa tutuştu. İsyancıların Sakıza kaçmamaları için denizde gemiler bulundurdu. Kanlı Savaşı kaybeden Böre yakalandı Selçuk'a götürüldü. Torlak ve adamları daha kuzeye kaçtılar. 10 bin müridinden 8 bininin öldüğü söylenmektedir.

Radar Tepesinden  Akdağ (Bozdağ)

Müritlerine işkence edip öldürülürken Börklüce tüm ısrarlara rağmen pişmanlığını dile getirmedi. Börklüce Selçuk'ta çarmıha gerilip işkenceyle öldürüldü. O sırada  müritlerinin "İriş sultan dede iriş" (Yetiş Dede Sultan Yetiş) dediği rivayet edilmektedir.  

 Ambarseki köyü

 Bugün Karaburun'da o günlerden kalmamı bilinmez ama bir çok köy deniz kenarında değil dağların arasında korumalı yerlere kurulmuştur.